درباره کتاب: مماس با اثر
نویسنده: علیرضا تغابنی
کتاب «مماس با اثر» نوشته‌ی معمار، نقاش و مدرس ایرانی «علیرضا تغابنی» است که شامل نقد و بررسی یازده اثر معماری معاصر ایران بوده و در این راه از تصاویر، مدل‌ها و عکس‌هایی استفاده می‌کند تا مخاطب هرچه بیشتر با نقد نویسنده ارتباط برقرار کند.
این کتاب با یک تناقض شروع می‌شود؛ از سویی می‌کوشد در جای‌جای خود احکامی کلی را رسوا کند و از سوی دیگر خود با حکمی کلی بحث را می‌آغازد: این‌که در وضعیت امروز ایران پروژه‌های ساخته‌شده‌ی معماری صادق‌تر از نظریه‌ها هستند. شاید بتوان به‌جای واژه‌ی صادق از واژه‌های درست یا دقیق هم استفاده کرد؛ ولی صدق به معنای چنان که هست، برای این منظور کاراتر است. با این توضیح که هر کدام از پروژه‌های ساخته‌شده محصول جدال بین نیروهای مختلف بیرونی و درونی معماری‌اند، و اثر و ردپای آن نیروها را در خود ذخیره کرده‌اند و همچون متنی آماده‌ی خواندن‌اند. به همین دلیل گفت‌وگو درباره‌ی آن‌ها بیشتر از گفت‌وگو درباره‌ی نظریه‌های معماری که از بیرون بر ما وارد می‌شوند می‌تواند راه‌گشا باشد.
به گفته‌ی نویسنده در مقدمه: «تلاش این کتاب گشودن دری به دنیای اثر و بازکردن پای مخاطب به داخل آن است؛ عملی است به‌منظور نشان‌دادن تمام زوایای این دنیا، مانند سفرکردن به شهری و دیدن لایه‌های ویترینی یا توریستی‌ای که شهر آشکارا عرضه کرده است و درعین‌حال، سرک‌کشیدن به فضاهای پنهان‌شده یا سرکوب‌شده‌ای که اثر به ما نشان نمی‌دهد.»
فهرست کتاب: مماس با اثر
- فهرست تصاویر
- قدردانی
- مقدمه
- نمازخانه‌ی یادمان شهدای فکه
- گالری سفید
- مجتمع فرهنگی – تجاری چارسو
- ویلای صفادشت
- ساختمان اداری – تجاری ترمه
- ساختمان مسکونی روزن
- مهمان‌خانه‌ی قائلی
- در (بیرون)؛ حیاط‌خانه‌ی فلاحیان
- سه منظر
- 1090 (ده‌نود)
- فروشگاه کفش کودک آرتمن
- واژه‌شناسی
- منابع
درباره نویسنده: علیرضا تغابنی
«علیرضا تغابنی» زاده‌ی 1356 معمار، مدرس و نقاشی ایرانی است جایزه‌های معماری متعددی مانند آکادمی سلطنتی دورفمن و چهار دوره جایزه‌ی معمار شده است. تحصیلات او در دانشگاه گیلان و دکترای او در دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران بوده است.
وی حدود ۸ سال در مهندسین مشاور مختلف فعالیت داشته، در سال ۱۳۸۳ به‌صورت مستقل به طراحی و تمرین معماری پرداخت و در سال ۱۳۸۷ با مشارکت، دفتر رازان را تأسیس نمود و به مدیریت آن پرداخت، در سال ۱۳۸۸- با حفظ امتیاز و مالکیت معنوی طرح‌های گذشته خود – دفتر معماری «دیگر» را پایه‌گذاری کرد و هم اکنون دفتر وی با این نام مشغول فعالیت است. همچنین او مدرس و شریک در مرکز معماری معاصر، یک مؤسسه خصوصی در تهران است که یک برنامه آموزش جایگزین معماری را ارائه می‌دهد. او از سال ۱۳۸۱ به تدریس در دانشکده‌های مختلف معماری از جمله دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و همچنین دانشگاه فردوسی مشهد، مشغول بوده است و نمایشگاه‌های انفرادی و جمعی نقاشی برگزار کرده است. «علیرضا تغابنی» به طور مکرر با مجلات و نشریات معماری و شهرسازی ایران همکاری دارد. حاصل فعالیت‌های این معمار طراحی بیش از چهل پروژه و جوایز متعدد معماری بوده است.
از فعالیت‌های دفتر طراحی او «ویلایی برای یک دوست» است که نخستین جایزه را برای او فراهم آورد. او با تأسیس «دیگر» در سال ۱۳۸۸ به فعالیت ادامه داد و دومین جایزه‌ی معمار را در سال ۹۰ برای طراحی «ویلای امیر» دریافت کرد. تغابنی با طراحی «خانه‌ی شریفی‌ها» علاوه بر کسب جایزه معمار، برنده جایزه معمار خاورمیانه شد. او در سال ۱۳۹۵ عضو هیئت داوران جایزه معمار نیز بود. پروژه مجتمع مسکونی سدروس فینالیست جهانی معماریWAF2019 بود؛ او در این پروژه تراس‌ها را به‌عنوان مرز ملتهب درون و بیرون به شکلی بارور برای حل مسئله جانبی و شهری استفاده کرده است.
از جمله پروژه‌های این معمار مطرح می‌توان به «ویلایی برای یک دوست»، «نمایشگاه آریو چوب»، «ویلای امیر»، «خانه‌ی شریفی‌ها» و «دوگانه‌ی صفادشت» اشاره کرد.
کارهای مکتوب او شامل تألیف «مماس با اثر» و ترجمه‌ی چندین اثر از جمله «پروژه‌های مدرسه معماری»، «بتن در معماری» و «معماری: فرم، فضا و نظم» است.
برگزیده‌هایی از متن کتاب: مماس با اثر
- درباره‌ی اهمیت نقد و گفت‌وگو در معماری معاصر بسیار گفته شده است؛ اما این سخن‌ها بیشتر در لباس تک‌گویی‌هایی شعارگونه و کلیشه‌هایی مانند قانون‌مداری یا احترام به حقوق دیگران بوده‌اند که در نظر به آن‌ها اعتقاد داریم؛ اما همواره از عمل به آن‌ها عاجزیم.
- باید بر این نکته تأکید کنیم که گفت‌وگو – که نقد به‌شدت به آن وابسته استـ در فضای معماری ما همواره دچار اختلال بوده است. شاید یکی از دلایل این اختلال فقدان واژگان مشخص و ابهام در حدود معنایی آن‌ها در میان کسانی باشد که می‌خواهند در باره‌ی مسئله‌ای خاص گفت‌وگو کنند.
- در این میان نهادهایی همچون دانشگاه که باید مرجع تولیدکننده‌ی دانش و مرکزی برای تحقیق درباره‌ی این رشته و توسعه‌ی آن باشند، یا در رخوتی ایدئولوژیک هستند، یا اساساً به نهادی بروکراتیک تنزل پیدا کرده‌اند که فارغ از هر اراده و چشم‌اندازی روبه‌توسعه به روزمرگی بسنده می‌کنند. بدین ترتیب، هیچ خواستی برای ایجاد دریچه‌های جدید و راهکارهایی برای این که آینده چه می‌تواند باشد، شکل نمی‌گیرد. عقیم شدن دانشگاه مانع از شکل‌گیری رابطه‌ای میان وضعیت زیست امروز ما و ایده‌های معماری معاصر دنیا می‌شود. نهادهایی که اساساً باید همانند چشمی ناظر و عقلی تحلیلگر، هر روز این نسبت را رصد و تحلیل کنند برای خود مأموریتی در این زمینه قائل نیستند و بدین ترتیب، نسبت میان وضعیت موجود و ایده‌های مجرد معماری مخدوش باقی می‌ماند. ماحصل این رخوت زندگی‌کردن ما و غرب در تقویمی هم‌زمان، اما در دو تاریخ متفاوت است.
- «مال»ها را لغوشهرها می‌دانند، همچون دانه‌های درشتی که مانند سیاه‌چاله چنان گرانش عظیمی دارند که تمام انرژی و اجسام اطراف را در خود می‌مکند؛ جوری که دیگر برای اطرافشان انرژی، فردیت یا جذابیتی باقی نمی‌ماند. «مال‌ها» جعبه‌هایی سیاه‌اند که بی‌اعتنا به فضای پیرامون، به بازتولید شهری درون خود می‌پردازند؛ شهری با درجات مختلفی از تنوع در برنامه و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن.
- خانه‌های آخر هفته و ویلاهای اطراف شهرهای بزرگ می‌توانند تجسم آرزوهای فضایی نسلی در زمانه‌ی خود به شمار بیایند. این تصور ایده‌آل‌گرایانه از زندگی در سایتی محصور و منفک به ظهور می‌رسد و فضای خصوصی منبسط‌شده‌ای می‌شود که هم کارکردهایی واقعی مانند لذت و آسایش را در خود جای می‌دهد، و هم کارکردهای نمادین مانند حس احترام و تعلق یا تفاخر را هم‌زمان در بر می‌گیرد. این‌ها هم‌زمان انحصاری‌ترین هتل ممکن‌اند که تراکم آرزو و سرمایه شرط لازم و کافی برای جسمیت یافتنشان است.